Nazwa jednostki: Powiat ziemski garwoliński

Dane teleadresowe:

Starostwo Powiatowe w Garwolinie, ul. Staszica 15, 08-400 Garwolin

tel./fax (25) 684 30 10

e-mail: starostwo@garwolin-starostwo.pl

Strona www: www.garwolin-starostwo.pl

Powierzchnia: 1 284 km²

Liczba mieszkańców: 109 tys.

Położenie geograficzno-przyrodnicze: Powiat Garwoliński położony jest we wschodniej części Niziny Południowo-Mazowieckiej na granicy Kotliny Warszawskiej i Wysoczyzny  Siedleckiej. Jego obszar znajduje się w prawym dorzeczu  środkowego biegu Wisły oraz jej niewielkich dopływów: Wilgi, Okrzejki i Promnika. Obecnie Powiat Garwoliński zajmuje powierzchnię 1 284km2, a mieszka w nim około 109 tys. osób. Administracyjnie w skład powiatu garwolińskiego wchodzą 2 miasta: Garwolin, Łaskarzew, 2 miasta - gminy Pilawa i Żelechów oraz 10 gmin: Garwolin, Pilawa, Żelechów, Górzno, Miastków Kościelny, Wilga, Borowie, Maciejowice, Trojanów, Sobolew, Parysów i Łaskarzew.

Gospodarka, przemysł, rolnictwo, inwestycje:

Rozwój przedsiębiorczości jest niezbędnym warunkiem ogólnego rozwoju przynoszącego poprawę bytu lokalnej społeczności i nadrzędnym celem władz lokalnych. Jednym z celów samorządu powiatowego jest wykorzystanie potencjału gospodarczego powiatu oraz kreowanie korzystnego klimatu dla rozwoju gospodarczego, co zostało zapisane w Strategii Rozwoju Powiatu Garwolińskiego.

Na rozwój gospodarczy Ziemi Garwolińskiej wpływa dogodne położenie, bliskość wielkiej aglomeracji jaką jest Warszawa oraz przychylność i życzliwość władz lokalnych. W ostatnich latach ulokowali tu swoją działalność m.in.. AVON Operations Polska, Zeller Plastik Polska, zakład opakowań z tworzyw sztucznych „CO—STA—POL”, zakład wytwarzania produktów chemii organicznej „ERCA”, zakład produkcji klejów na bazie wody oraz farb „ ICI Pilawa”, „BRÜGGEN – Polska”- producent spożywczych przetworów zbożowych, „SANTE” – Zakład Produkcyjny w Sobolewie produkujący zdrową żywność i wiele przedsiębiorstw z rodzimym kapitałem, które są atrakcyjnym partnerem dla nowych inwestorów. Ze względu na swoje położenie (bliskość dużej aglomeracji warszawskiej), przebiegającą przez Powiat drogę krajową prowadząca do przejścia granicznego z Ukrainą oraz przedsiębiorczość Wójtów, Burmistrzów i Starosty Powiatu Garwolińskiego, Powiat Garwoliński stał się atrakcyjnym miejscem dla Inwestorów zarówno krajowych jak i zagranicznych.

Obecność tak różnego kapitału zagranicznego na terenie powiatu nie jest przypadkowa i wynika z tworzenia przez samorząd miasta Garwolina i inne samorządy lokalne programów zachęcających do lokalizacji przedsiębiorstw w naszym powiecie. Stworzony przez samorząd i administrację powiatową klimat zaufania i wiarygodność, a także atrakcyjność posiadanych terenów owocuje lokalizacją kolejnych inwestycji. Biorąc pod uwagę położenie geograficzne, dogodne połączenia komunikacyjne, infrastrukturę dla przyszłych inwestorów powiat przygotował pod inwestycje tereny położone przy obwodnicy nazwane Garwolińską Strefą Aktywności Gospodarczej, których łączna powierzchnia wynosi około 80 ha. Obszar Strefy  uzbrojony będzie we wszystkie media, tj. drogi, elektryczność, wodę, kanalizację, gaz. Na potrzeby Strefy istnieją rezerwy w ujęciach wody oraz w przyjęciu ścieków przez zmodernizowaną oczyszczalnię.

Na terenie gminy Wilga bogate są tradycje sadownicze i upraw truskawek .Przechowalnie owoców i warzyw zdolne są przyjąć jednorazowo 8 tyś. ton owoców. Natomiast gmina Maciejowice od lat słynie z upraw warzyw takich jak: cebula czy czosnek. Atutem terenów powiatu garwolińskiego jest bogata flora i fauna. W okolicznych lasach podstawowym gatunkiem drzew jest sosna, tworząca głównie bory suche, czasami bory świeże, rzadziej mieszane. Ciekawie pod względem flory przedstawia się wiele parków dworskich z XVIII-XIX wiecznym drzewostanem. Bogata szata roślinna stanowi niewątpliwie dużą atrakcję zarówno dla botaników jak i dla turystów. Warto wspomnieć o wielu pomnikach przyrody, rzadko spotykanych jesionach wyniosłych, lipach drobnolistnych czy okazach starych dębów szypułkowych dochodzących w obwodzie do 7 metrów.

W tychże lasach spotykamy łosie, dziki, borsuki, kuny. Nad rzeką Wilgą utrzymuje się stanowisko bobrów, a i wydra nie jest tu rzadkością, co dowodzi, że degradacja środowiska nie postąpiła zbyt daleko. W starych kościelnych wieżach znajdują się siedliska nietoperzy. Na terenie powiatu występuje duża różnorodność gryzoni, ptaków (nawet bardzo rzadkie bociany czarne) i płazów. W powiecie nie występują duże ośrodki przemysłowe, które mogłyby zanieczyścić środowisko naturalne.

Samorząd szczególną troską otacza szkoły ponadgimnazjalne, w których wykształcenie zdobywa blisko 6000 uczniów na różnych kierunkach. Uczniowie mają również możliwość zdobywania dalszej wiedzy w Społecznej Wyższej Szkole Zarządzania i Przedsiębiorczości w Łodzi filia w Garwolinie. Szkoła cieszy się dużym zainteresowaniem, ponieważ zajmuje jedno z czołowych miejsc w rankingu szkół prywatnych kształcących w kilkudziesięciu kierunkach młodych ludzi.

Funkcjonują także szkoły specjalne, pogotowie opiekuńczo-wychowawcze i poradnia psychologiczno- pedagogiczna. W Garwolinie znajduje się specjalistyczne Sanatorium Neuropsychiatrii Dziecięcej. W Miętnem mieści się Zespół  Szkół Rolniczych znany w Polsce z wieloletnich tradycji oraz bogatej bazy dydaktycznej i sportowej. W większości gmin działają ośrodki kultury, w których znajdują się biblioteki z wypożyczalniami i czytelniami, działają pracownie amatorskiego ruchu artystycznego oraz społeczne ogniska muzyczne. W Garwolińskim Ośrodku Kultury funkcjonuje kino oraz galeria sztuki współczesnej.

W Garwolinie zlokalizowanych jest szereg instytucji o znaczeniu ponadgminnym, obejmujących swym działaniem teren powiatu: Powiatowy Urząd Pracy, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, Powiatowy Zarząd Dróg, Powiatowy Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli, Powiatowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna, Powiatowy Inspektorat Weterynaryjny, Powiatowy Inspektorat Nadzoru Budowlanego, Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej, Komenda Powiatowa Policji, Urząd Skarbowy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, Prokuratura Rejonowa, Sąd Rejonowy, Ośrodek Doradztwa Rolniczego.

Powiat garwoliński zachęca ciszą, świeżym powietrzem i malowniczymi krajobrazami typowymi dla Mazowsza. W takich gminach jak Wilga, Maciejowice, Sobolew czy Trojanów można znaleźć znakomite warunki do wypoczynku, czemu służą liczne ośrodki wypoczynkowe. Dodatkowym walorem są płynące przez ziemię garwolińską uroczymi zakolami dopływy Wisły: Wilga, Okrzejka i Promnik. Powstająca baza agroturystyczna umożliwia spędzenie urlopu w kontakcie z naturą i mieszkańcami wsi, oferując piękne lasy, jeziorka lub jazdę konną. Gmina Wilga posiada na terenie Osiedla Turystyczno - Wypoczynkowego atrakcyjne działki przeznaczone pod inwestycje związane z obsługą ruchu turystycznego.

Historia, dziedzictwo i kultura:

Do roku 1526 teren Powiatu Garwolińskiego należał do Księstwa Mazowieckiego i wchodził w skład Ziemi Czerskiej. Jego południowe partie wchodziły w skład Ziemi Stężyckiej w województwie sandomierskim. Należał do średnio zaludnionych w Polsce. Duża część terenu była zalesiona. Mówiło się, że obszar ten należał do tzw. Mazowsza Leśnego.

Po wcieleniu Mazowsza do Korony pozostał do rozbiorów częścią Ziemi Czerskiej w województwie mazowieckim. Najbardziej znanym starostą był, na przełomie XVI i XVII wieku, Jan Zamojski herbu Jelita - Hetman Wielki Koronny, druga osoba w państwie za czasów króla Stefana Batorego. W latach 1815-1837 teren powiatu garwolińskiego znajdował się w obwodzie łukowskim województwa podlaskiego, a następnie stanowił część powiatu łukowskiego leżącego w guberni siedleckiej. Kolejny podział administracyjny w 1867 roku wydzielił z powiatu łukowskiego powiat garwoliński, który wszedł w skład ponownie utworzonej w Siedlcach guberni zwanej odtąd siedlecką. Ważną rolę w rozwoju powiatu odegrała zbudowana w 1835 roku droga bita z Warszawy przez Garwolin do Lublina. Równie wielkie znaczenie miało wybudowanie dróg żelaznych pod koniec XIX wieku. Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku powiat garwoliński znalazł się w województwie lubelskim. W 1939 roku teren ten został wcielony do województwa warszawskiego. W latach wojny i okupacji niemieckiej stanowił część składową Generalnej Guberni.

Dawny powiat garwoliński znajdował się na styku trzech regionów kulturowych - Mazowsza, Podlasia i Małopolski. Do najważniejszych zabytków w powiecie garwolińskim należy spichlerz w Górznie zbudowany w XVII wieku, barokowy kościół parafialny pod wezwaniem Matki Boskiej Bolesnej w Mariańskim Porzeczu-parafia eregowana w 1699 roku. Znajdująca się w nim późnobarokowa polichromia została wykonana w ostatniej dekadzie XVIII wieku. W kościele w Maciejowicach znajduje się obraz „Marii Magdaleny”(poł.XVII wieku) namalowany przez włoską malarkę Elżbietę Sirani. W historii Maciejowice znane są z dramatycznego boju stoczonego w 1794 roku przez wojska dowodzone przez Tadeusza Kościuszkę. W centrum Maciejowic znajduje się jeden z najpiękniejszych rynków w centralnej Polsce z klasycystycznym ratuszem, w którym mieści się Muzeum Tadeusza Kościuszki. Warto też zwrócić uwagę na urokliwie położony wieloobiektowy zespół pałacowo – parkowy w Podzamczu. Przepiękny klasycystyczny zespół pałacowo – parkowy wybudowany w 1790 roku dla Ignacego Wyssogoty Zakrzewskiego ówczesnego prezydenta Warszawy znajduje się w miejscowości Żelechów. Godne uwagi są również chrzcielnice w kościołach w Górznie z 1668 roku i Sobolewie z XVIII wieku. Rokokowa ambona z II połowy XVIII wieku z rzeźbą św. Pawła w zwieńczeniu w swej koncepcji podobna do ambony z warszawskiego kościoła Wizytek oraz dwa portrety trumienne nieznanych kobiet, znajdujące się w zakrystii kościoła parafialnego w Borowiu, relikty kultury i obyczajowości sarmackiej, typowe dla polskiej sztuki XVII i XVIII wieku.

Teren powiatu garwolińskiego należy do ciekawych pod względem etnograficznym. We wsiach szeroko rozwinięte było tkactwo ludowe, głównie na użytek własny. Występowały wszystkie techniki tkackie. Różnorodność szlaków i wzorów przejawia się we wszystkich rodzajach tkanin. W niektórych wsiach mieszkali rzeźbiarze, którzy z zawodu byli rolnikami, niekiedy rzeźbiący w kamieniu –piaskowcu wydobytym z dna Wisły. Zachowały się też wycinanki, które dawniej były jedną z form dekorowania wnętrz chłopskich izb. W okolicznych wioskach można spotkać muzykujące rodziny, ludowych malarzy i poetów.W czerwcu 2009 roku otwarta została Izba Regionalna znajdująca się w podziemiach Hotelu Centrum Konferencyjno - Sportowym przy Zespole Szkół Rolniczych w Miętnem, która ma w niedalekiej przyszłości przekształcić się w Muzeum Ziemi Garwolińskiej. Na chwilę obecną zagospodarowane zostały dwa pomieszczenia o ogólnej powierzchni 120m².

W pierwszym znajdują się bogate zbiory szkolne gromadzone przez prawie 20 lat i ofiarowane przez młodzież oraz nauczycieli historii miejscowej szkoły. Przedstawiają eksponaty związane z gospodarstwem domowym, bogaty zbiór tkanin oraz strojów ludowych, papieroplastykę (wycinanki wykonane przez uczennice Koła Wycinankarskiego przy Gimnazjum w Kołbieli), narzędzia do obróbki wełny, lnu, warsztat tkacki, rzemiosło regionalne. Wśród prezentowanych eksponatów znajdują się ciekawe zbiory numizmatyczne i falerystyczne, dokumenty rodzinne (zdjęcia, legitymacje), unikalne wycinki prasowe z 1039 roku i dokumenty prawne. Zbiory liczą około 2000 eksponatów.

Druga część zbiorów jest wynikiem pasji kolekcjonera z Woli Rębkowskiej Pana Ludwika Goździa. Po jego śmierci w roku 2007, Wójt Gminy Garwolin wykupił od rodziny zmarłego znaczną część kolekcji i przekazał do Zespołu Szkół Rolniczych w Miętnem. I o to w drugim pomieszczeniu zgromadzono wszystko to, co wiąże się z kulturą mieszkańców wsi i małych miasteczek. Są tu narzędzia wykorzystywane w pracach rolnika m.in. unikalne brony drewniane, spulchniacze, unikalną na naszym terenie sochę (stare narzędzie do orania), radła kolekcje tasaków, wędzideł, przedmioty będące wyposażeniem domu, czy eksponaty związane z szewstwem, tkactwem, bednarstwem.Wszystko to ma służyć przede wszystkim młodzieży jako alternatywa do zwyczajnych lekcji historii. W planach jest także wyremontowanie kolejnego pomieszczenia. Będzie ono służyć jako miejsce do przeprowadzania odczytów czy wykładów.

Powiat garwoliński jest powiatem rolniczym. Z ogólnej powierzchni 1 284 km² 63%- zajmują użytki rolne, z czego 49%-stanowią grunty orne, 13%,-łąki i pastwiska, 1%- sady. Lasy zajmują 28% ogólnej powierzchni. W strukturze zasiewów największą powierzchnię zajmują zboża i ziemniaki. W produkcji zwierzęcej utrzymuje się głównie hodowla bydła i trzody chlewnej.