1. WSTĘP

Portal e-Urząd został stworzony w celu bezpiecznego i zgodnego z przepisami obowiązującego prawa świadczenia Interesantom usług publicznych drogą elektroniczną.

Portal e-Urząd to bezpieczny i wygodny dostęp do realizacji spraw będących w kompetencjach gmin i powiatów województwa mazowieckiego. Zapewnia on Interesantom sprawny dostęp do świadczonych w danym czasie usług i ich obsługę. Portal ten umożliwia również Administratorom zarządzanie (w zależności od posiadanych uprawnień) jego treścią.

System wspomaga wspólną pracę i komunikację pomiędzy Interesantem, a Urzędnikiem.

1.1 Cel dokumentu

Niniejszy podręcznik opisuje funkcjonalności dostarczane przez Portal e-Urząd dostępne dla Administratorów JST.

W Podręczniku Administratora JST można znaleźć informacje o tym jak dodawać/modyfikować usługi i formularze, zarządzać opisami ogólnymi usług, opisami szczegółowymi usług, skrytkami, słownikami i Repozytorium Wzorów Dokumentów.

2. ZADANIA ADMINISTRATORA JST.

Do zadań i uprawnień dostępnych dla Administratora JST, które związane są z obsługą Portalu e-Urząd wchodzą:

Przeglądanie Wojewódzkiego Katalogu Usług Publicznych (WKUP) pod kątem usług opublikowanych (zaakceptowanych) przez Administratora Centralnego oraz usług przedstawionych do akceptacji Administratorowi Centralnemu;
Przedstawianie do akceptacji własnych definicji opisów ogólnych usług WKUP realizowanych na podstawie prawa powszechnego lub lokalnego;
Zarządzanie własnymi opisami szczegółowymi usług WKUP;
Zarządzanie Repozytorium Wzorów Dokumentów (RWD);
Zarządzanie skrytkami (danej JST);
Zarządzanie słownikami;
Zarządzanie podmiotami;
Budowanie wzorów formularzy.

Poniżej został zaprezentowany podstawowy widok Portalu e-Urząd po zalogowaniu na konto z uprawnieniami Administratora JST:

Rysunek 1 Podstawowy widok Portalu e-Urząd z perspektywy Administratora JST

Po zalogowaniu do Portalu e-Urząd na konto z uprawnieniami Administratora JST w menu pojawia się dodatkowa zakładka Zarządzanie.

W jej skład (jak przedstawiono na Rysunek 1 Podstawowy widok Portalu e-Urząd z perspektywy Administratora JST) wchodzą następujące pozycje:

Wzory formularzy;
Zarządzanie opisami ogólnymi usług;
Zarządzanie słownikami;
Zarządzanie opisami szczegółowymi usług;
Zarządzanie RWD;
Zarządzanie skrytkami;
Zarządzanie podmiotami.

2.1 Administrator JST.

Administrator JST posiada możliwość:

Przeglądania katalogu usług opublikowanych (zaakceptowanych) przez Administratora Centralnego oraz usług przedstawionych do akceptacji Administratorowi Centralnemu;
Przedstawiania do akceptacji własnych definicji opisów ogólnych usług świadczonych na podstawie prawa lokalnego lub powszechnego;
Zarządzanie opisami szczegółowymi usług;
Zarządzanie skrytkami;
Zarządzanie podmiotami;
Zarządzania słownikami;
Zarządzania RWD;
Tworzenia wzorów formularzy.

3. ZARZĄDZANIE USŁUGAMI.

3.1.1. Konfiguracja usługi.

Administrator JST posiada uprawnienia umożliwiające dodawanie przez niego opisów ogólnych usług świadczonych zarówno na podstawie prawa powszechnego, jak i prawa lokalnego.

3.1.2. Ogólne wytyczne przygotowania opisu usługi

Podczas przygotowania opisów usługi należy zachować ogólne wytyczne przygotowania opisów, by wszystkie opisy były ujednolicone.

W tekście nie korzystać z paragrafów.
Pomiędzy listą a tekstem nie powinno być zwielokrotnionych znaków nowej linii (tylko pojedyncza nowa linia).
Przed tekstem w listach nie powinno być żadnych znaków białych (na przykład spacji).
Elementy wyliczenia rozpoczynamy małą literą, jeżeli nie stanowią samodzielnych zdań.
Na końcu każdego elementu wyliczenia stawiamy przecinek, średnik lub kropkę. W naszych opisach, zazwyczaj jest to średnik.
Znak interpunkcyjny możemy pominąć, jeżeli wyliczenie zaczyna się od punktura, a jego elementy są krótkie, nie stanowią samodzielnych zdań ani nie zawierają przecinków.
Ostatni element wyliczenia zawsze zamykamy kropką.
Wszystkie elementy pojedynczego wyliczenia powinny mieć tę samą formę.

Ogólnie można zastosować zasadę:

Nazwa usługi* - tekst
Odbiorca usługi* - punktory (kropki)
Skrócony opis* - w zależności od tekstu (numeratory/ punktory (kropki)/niższy poziom)
Wymagane dokumenty* - numeratory / punktory (kropki na drugim poziomie)
Opłaty* - punktory (kropki)
Termin i sposób załatwienia sprawy* - punktory (kropki)
Sposób odwołania* - tekst
Skargi i wnioski* - ustalona formuła bez odstępów
Informacje dodatkowe – tekst
Słowa kluczowe - tekst (po przecinku)

3.1.3. Zarządzanie opisami ogólnymi usług

Każdorazowe wprowadzenie nowego opisu ogólnego przez Administratora JST wymaga wysłania przez niego wniosku o publikację do Administratora Centralnego.

3.1.4 Dodanie nowego opisu ogólnego

Administrator JST może dodać opis ogólny dla usług realizowanych na podstawie przepisów prawa powszechnego oraz dla usług realizowanych na podstawie przepisów prawa lokalnego.

Rysunek 2 Dodanie nowego opisu ogólnego

Aby dodać nowy opis ogólny usługi należy z menu głównego portalu wybrać opcję Zarządzanie --> Zarządzanie opisami ogólnymi usług.

Po wyborze jednej z dwóch opcji (rodzaju) opisu ogólnego (1.Opisy usług świadczonych w ramach przepisów prawa powszechnego; 2. Opisy usług świadczonych w ramach przepisów prawa lokalnego) klikamy przycisk Dodaj nowy opis ogólny po czym otrzymujemy formularz (jak na Rysunek 3 Formularz definiowania nowego opisu ogólnego) umożliwiający zdefiniowanie nowego opisu ogólnego. Wszystkie pola należy wypełnić, aby formularz został zaakceptowany. Należy również wybrać klasyfikację usługi tzn. do jakiej konkretnie usługi dany opis będzie przypisany.

Rysunek 3 Formularz definiowania nowego opisu ogólnego

W części opisu dotyczącej podstawy prawnej w zakresie prawa powszechnego możemy podstawę prawną wybrać ze słownika. W tym celu należy kliknąć na przycisk Dodaj podstawę prawną (Rysunek 4 Opis ogólny usługi - podstawa prawna).

Rysunek 4 Opis ogólny usługi - podstawa prawna

Wyświetli się słownik podstaw prawnych:

Rysunek 5 Wybór podstawy prawnej ze słownika

Następnie należy wyszukać i kliknąć na wybraną podstawę (Wybrana podstawa prawa wyświetli się na dole formularza). Kliknąć na przycisk Zatwierdź wybór. Od razu można wskazać kolejną podstawę i zatwierdzić wybór lub zamknąć słownik i dodać kolejną podstawę klikając ponownie na przycisk Dodaj podstawę prawną. Można dodawać dowolną ilość podstaw prawnych oraz samych artykułów.

Dodane podstawy można usunąć za pomocą przycisku – .

Po zapisaniu zmian do tak utworzonego opisu ogólnego usługi w menu Opcje (Rysunek 6 Opis ogólny usługi - menu opcje) przypisane są następujące funkcje:

Szczegóły - tutaj można podejrzeć szczegóły oraz historię akceptacji, interesującego nas opisu ogólnego usługi;
Pokaż powiązane opisy szczegółowe - wyświetla lista opisów szczegółowych, które są powiązane z wybranym opisem ogólnym. Do jednego opisu ogólnego może być podpiętych wiele opisów szczegółowych;
Edytuj - umożliwia zmianę wartości opisu ogólnego usługi. Jeżeli opis jest już opublikowany lub wysłany jest wniosek o publikację to nie możemy go już edytować bezpośrednio. Otrzymujemy wtedy opcję ‘Edytuj jako wersję roboczą’ (tworzony jest nowy opis);
Wnioskuj o publikację - przesyła wniosek o publikację do Administratora Centralnego;
Usuń - skasowanie opisu ogólnego usługi. Administrator JST może usunąć tylko opis, który nie został jeszcze wysłany do publikacji lub opublikowany.

Rysunek 6 Opis ogólny usługi - menu opcje

3.1.5 Publikowanie nowego opisu ogólnego

Po wyborze opcji Wnioskuj o publikację następuje przesłanie wniosku o publikację opisu do Administratora Centralnego, a na ekranie zostanie wyświetlony odpowiedni komunikat (Rysunek 7 Wnioskowanie o publikację z poziomu Administratora).

Rysunek 7 Wnioskowanie o publikację z poziomu Administratora JST

Od tego momentu Administrator JST nie może już usunąć wniosku, ani edytować wersji, która została przekazana do akceptacji.

3.1.6 Szczegóły wniosku - historia akceptacji

Przebieg procesu akceptacji zmian zapisywany jest w historii akceptacji, która jest do wglądu dla Administratora Centralnego i Administratora JST. Historia zmian prezentowana jest w szczegółach danego opisu (Zarządzanie-->Zarządzanie opisami ogólnymi usług-->Opcje-->Szczegóły), jak na poniższym rysunku (Rysunek 8 Historia akceptacji opisu ogólnego usługi - szczegóły opisu ogólnego.).

Rysunek 8 Historia akceptacji opisu ogólnego usługi - szczegóły opisu ogólnego.

3.1.7 Zarządzanie opisami szczegółowymi usług

Opisy szczegółowe odnoszą się do usług dla konkretnych JST w związku z czym cały proces ich tworzenia spoczywa na Administratorze JST danej jednostki. Dostęp do tej funkcjonalności jest z poziomu menu głównego Zarządzanie-->Zarządzanie opisami szczegółowymi usług (Rysunek 9 Zarządzanie opisami szczegółowymi usług).

Rysunek 9 Zarządzanie opisami szczegółowymi usług

Opisy szczegółowe usług w przeciwieństwie do opisów ogólnych mogą być publikowane przez Administratora JST (jak zostało wspomniane, opisy szczegółowe są przypisane do usługi w danej jednostce terytorialnej) i nie wymagają udziału Administratora Centralnego.

W celu dodania nowego opisu szczegółowego usługi należy użyć przycisku Dodaj nowy opis szczegółowy. Po wybraniu tej opcji wyświetli się strona z formularzem, który należy wypełnić (Rysunek 10 Dodawanie opisu szczegółowego).

Rysunek 10 Dodawanie opisu szczegółowego

Na formularzu należy uzupełnić m.in.:

Opis ogólny usługi - wybranie z listy opublikowanych opisów ogólnych jednego opisu z jakim powiązany będzie opis szczegółowy
Podmiot usługi - wybranie podmiotu udostępniającego usługę (zarządzanie podmiotami jest opisane w 5 Zarządzanie podmiotami.)
Płatności z góry i Płatność z dołu – pola wyboru określające, czy i w jaki sposób została dla danej usługi udostępniona możliwość płatności online, jeśli dla chociaż jednej z tych opcji wybierzemy Tak, wówczas obligatoryjnie musimy wypełnić poniższe pola:
- Numer rachunku bankowego – numer rachunku bankowego odbiorcy
- Nazwa odbiorcy rachunku bankowego
- Opis kwoty płatności
- Wartość kwoty
- Tytuł wpłaty
- Termin wniesienia opłaty
Skrytka - wybranie z listy skrytki, na którą będą trafiały dokumenty związane z usługą (zarządzanie skrytkami jest opisane w 4 Zarządzanie skrytkami.)
Wzory formularzy - wybranie z listy zero lub więcej formularzy online udostępnionych w ramach danej usługi

Rysunek 11 Edytor uzupełniania pola – wstaw podstawę prawną

Korzystając z edytora administrator ma możliwość wstawienia do opisu podstaw prawnych wybranych ze słownika. W tym celu należy kliknąć na przycisk Wstaw podstawę prawną, a następnie wyszukać i kliknąć na wybraną podstawę (Wybrana podstawa prawa wyświetli się na dole formularza). Dodatkowo można wybrać z listy zakres, jeśli został zdefiniowany w słowniku.

Rysunek 12 Wybierz podstawę prawną

Kliknięcie na link Pokaż wyszukiwarkę wyświetla opcje ułatwiające wyszukiwanie w słowniku podstaw prawnych:

Rysunek 13 Wyszukiwarka podstaw prawnych

Na poniższym rysunku (Rysunek 14 Opcje dostępne dla opisów szczegółowych usług) zaprezentowany jest widok z poziomu Administratora JST. Jak widzimy może on publikować, edytować lub usunąć utworzone wcześniej przez siebie opisy szczegółowe usług. Należy nadmienić, że Administrator Centralny ma wgląd do wszystkich opisów szczegółowych, ale nie może ich edytować ani usuwać.

Rysunek 14 Opcje dostępne dla opisów szczegółowych usług

Zapisany, a jeszcze nieopublikowany opis szczegółowy możemy ponownie edytować, aby np. dołączyć do niego dodatkowe dokumenty. Mogą to być np. wzory papierowe formularzy w formacie doc lub PDF.

Rysunek 15 Opis szczegółowy - dodatkowe dokumenty

W celu dodania dodatkowych dokumentów klikamy przycisk Dodaj dokument. System wyświetli stronę z formularzem jak na rysunku(Rysunek 16 Dodawanie dokumentu).

Rysunek 16 Dodawanie dokumentu

Po dodaniu dokumentu jest on widoczny na liście dodatkowych dokumentów (Rysunek 17 Dodatkowe dokumenty - lista).

Rysunek 17 Dodatkowe dokumenty - lista

Publikując taki opis szczegółowy otrzymujemy informację zwrotną w postaci potwierdzenia, jak na Rysunek 18 Publikacja opisu szczegółowego.

Rysunek 18 Publikacja opisu szczegółowego

Opis szczegółowy możemy jedynie edytować kiedy nie jest on opublikowany. Jak widzimy na Rysunek 18 Publikacja opisu szczegółowego po publikacji opisu szczegółowego z menu Opcje tracimy możliwość wybrania Edytuj.

4. Zarządzanie skrytkami

Funkcjonalność ta jest dostępna z poziomu menu głównego Zarządzanie-->Zarządzanie skrytkami (Rysunek 19 Zarządzanie skrytkami). Uprawnienia do tworzenia skrytek posiada jedynie Administrator JST, wynika to głównie z faktu, że skrytki są używane w opisach szczegółowych usług. Skrytki są wykorzystywane do komunikacji Interesanta z Urzędnikiem.

Rysunek 19 Zarządzanie skrytkami

W celu skonfigurowania skrytki należy wypełnić poprawnie wszystkie wymagane pola tzn.: Nazwa skrytki, Adres skrytki, Certyfikat (jest to łańcuch certyfikatów w formacie PEM x.509 - który musi być aktualny) oraz wybrać typ skrytki Typ skrytki (Rysunek 20 Konfiguracja skrytki). Wyróżniamy dwa typy skrytki: pull i push. Różnią się one tym, że ze skrytki push dokumenty są wysyłane bezpośrednio do JST, natomiast skrytka pull jest cyklicznie odpytywana, czy są w niej nowe dokumenty (jeżeli tak to są wysyłane do JST).

Rysunek 20 Konfiguracja skrytki

5. Zarządzanie podmiotami.

Funkcjonalność ta jest dostępna z poziomu menu głównego Zarządzanie-->Zarządzanie podmiotami. Uprawnienia do tworzenia podmiotów posiada jedynie Administrator JST, wynika to głównie z faktu, że podmioty używane są tylko w opisach szczegółowych usług. Na poniższym rysunku (Rysunek 21 Zarządzanie podmiotami)zaprezentowane są przykładowe podmioty.

Rysunek 21 Zarządzanie podmiotami

Podmioty są wykorzystywane przez Administratora JST przy tworzeniu opisów szczegółowych usług. Podczas tworzenia takiego opisu musimy do niego przypisać podmiot usługi (Rysunek 22 Opis szczegółowy usługi - wybór podmiotu usługi).

Rysunek 22 Opis szczegółowy usługi - wybór podmiotu usługi

Administrator JST może modyfikować istniejące podmioty lub dodawać nowe (Rysunek 23 Dodawanie nowego podmiotu). Za pomocą formularza dodawania nowego podmiotu Administrator JST określa również dane, które umożliwią wyszukanie podmiotu za pomocą wyszukiwarki terytorialnej.

Rysunek 23 Dodawanie nowego podmiotu

6. ZARZĄDZANIE FORMULARZAMI.

6.1 Budowanie i modyfikacja formularzy.

W celu budowania nowych lub modyfikacji już istniejących formularzy należy za pomocą menu przejść do strony Zarządzanie-->Wzory formularzy (Rysunek 24 Lista wzorów formularzy).

Rysunek 24 Lista wzorów formularzy

6.1.1 Budowanie nowego formularza.

Na stronie Wzory formularzy (Rysunek 24 Lista wzorów formularzy) do wyboru dostępne są dwa przyciski: Utwórz nowy wzór formularza lub Importuj wzór formularza.

Po wyborze opcji Utwórz nowy wzór formularza w nowym oknie/karcie otwarty zostaje Edytor formularzy, w którym będzie odbywał się proces budowania nowego wzoru formularza (Rysunek 25 Metadane formularza).

Rysunek 25 Metadane formularza

W pierwszej kolejności należy podać nazwę aplikacji (identyfikuje ona grupę formularzy, przykładowo pod względem funkcjonalności lub jednostki organizacyjnej. Jeśli masz wydzieloną jedynie jedną grupę, możesz użyć nazwy swojej organizacji (np. "WF").

W drugiej kolejności należy podać nazwę wzoru formularza (identyfikuje konkretny formularz. Wybrana nazwa będzie pojawiać się w adresie URL opublikowanego formularza, w związku z czym zalecane jest używanie jedynie małych liter).

Do dyspozycji użytkownika budującego formularz są jeszcze pola: tytuł formularza oraz opis formularza. Dane wpisane w te pola (tytuł oraz opis) wyświetlają się bezpośrednio na formularzu (w trybie podglądu lub w momencie wypełniania) jak widać to na rysunku (Rysunek 26 Tytuł i opis formularza). Pola nazwa aplikacji oraz nazwa formularza są obligatoryjne.

Rysunek 26 Tytuł i opis formularza

Okno edytora formularzy w zasadniczy sposób można podzielić na dwa panele: panel menu wyboru dostępnych funkcji i panel roboczy nowoutworzonego wzoru formularza (Rysunek 27 Edytor formularzy).

Rysunek 27 Edytor formularzy

Widoczny po lewej stronie okna edytora formularzy panel wyboru dostępnych funkcji zawiera następujące kontrolki:

W momencie rozpoczęcia budowania nowego formularza domyślnie dodawana jest pierwsza zakładka wraz z jedną siatką, którą oczywiście możemy modyfikować w dowolny sposób. Zasadniczą częścią formularza, w której będziemy umieszczać nowe dane/kontrolki jest siatka. Siatka podzielona jest na kolumny (domyślnie na dwie), aczkolwiek możemy dodawać nowe (maksymalna liczba kolumn to 20, minimalna 1), bądź usuwać już istniejące. W każdej komórce siatki możemy umieścić tylko jedną kontrolkę z danymi (np. w pierwszej kolumnie została umieszczona kontrolka tekstowa Rysunek 28 Panel roboczy nowoutworzonego wzoru formularza).

Rysunek 28 Panel roboczy nowoutworzonego wzoru formularza

Dodatkowa każda wprowadzana kontrolka posiada następujące pola/opcje: Kliknij aby wprowadzić etykietę, Kliknij aby wprowadzić podpowiedź, Usuń kontrolkę, Właściwości kontrolki.

W każdej chwili pracy z naszym formularzem, możemy go zapisać lub podejrzeć (w dolnym prawym rogu widoku znajdują się adekwatne przyciski): Testuj, Zapisz, Zamknij.

6.1.1.1 Właściwości kontrolek

6.1.1.1.1 Linia tekstu

Rysunek 29 Widok po dodaniu kontrolki "Linia tekstu"

Po dodaniu kontrolki "Linia tekstu" możliwe są następujące czynności:

Przenoszenie kontrolki w obrębie formularza za pomocą przycisku
Usunięcie kontrolki - należy kliknąć przycisk "Usuń kontrolkę" oznaczony ikonką , który znajduje się w lewej części kontrolki (Rysunek 29 Widok po dodaniu kontrolki "Linia tekstu")
Wprowadzenie etykiety kontrolki - należy kliknąć w miejscu oznaczonym tekstem "Wprowadź etykietę" znajdującym się w górnej części kontrolki. Jeśli dodatkowo wprowadzane będą znaczniki HTML należy zaznaczyć pole wyboru znajdujące się po prawej stronie tekstu "Wprowadź etykietę".
Wprowadzenie podpowiedzi do kontrolki - należy kliknąć w miejscu oznaczonym tekstem "Przykładowa podpowiedź" znajdującym się w dolnej części kontrolki.
Edytowanie właściwości kontrolki - należy kliknąć przycisk "Właściwości kontrolki" oznaczony ikonką , znajdujący się w prawej części panelu kontrolki (Rysunek 29 Widok po dodaniu kontrolki "Linia tekstu"). Po wykonaniu tej czynności pojawia się okienko "Właściwości kontrolki" przedstawione na Rysunek 30 Widok okna "Właściwości kontrolki – Ustawienia podstawowe". Przyciski „Dalej” i „Wstecz” pozwalają na przełączanie między właściwościami kolejnych kontrolek.

Rysunek 30 Widok okna "Właściwości kontrolki"

Edytowanie właściwości walidacji - należy kliknąć zakładkę „Walidacja i komunikaty” we „Właściwościach kontrolki” (Rysunek 30 Widok okna "Właściwości kontrolki – Ustawienia podstawowe"). Po wykonaniu tej czynności pojawia się zakładka przedstawiona na (Rysunek 31 Widok okna "Właściwości kontrolki – Walidacja i komunikaty".).

Rysunek 31 Widok okna "Właściwości kontrolki – Walidacja i komunikaty"

Przyciski wyboru w wierszu „Wymagane” aktywują wymagalność pola na dwa sposoby. W przypadku wybrania opcji „Formuła” należy określić zasadę wymagalności przy pomocy wyrażenia xPath, natomiast dla opcji „Tak” obowiązują domyślne zasady:

W przypadku pola tekstowego (oraz pól daty i czasu) czy musi ono zostać uzupełnione
W przypadku listy czy musi zostać wybrana jakaś pozycja
W przypadku przycisku opcji czy musi zostać wybrany, któryś z wariantów
W przypadku załącznika czy musi zostać wskazany plik

Z aktywnej listy w wierszu „Typ danych” możliwy jest wybór typu danych spośród następujących kategorii

Typy podstawowe - wartości zawierające łańcuchy znaków, liczby, daty, czas, wartości logiczne itp.
Typy numeryczne - wartości zawierające wyłącznie liczby
Typy czasowe - wartości określające czas oraz datę
Typy znakowe - łańcuchy znaków i ich pochodne
Pozostałe typy - wartość logiczna, dane zakodowane, schematy atomowe ePUAP

Dodatkowe opcje walidacji można ustawić w wierszu „Formuła” i/lub dodać kolejne wiersze korzystając z przycisku strzałki. Dostępne wbudowane typy walidacji to „Formuła”, „Minimalna długość” oraz „Maksymalna długość”. W przypadku opcji „Formuła” należy określić wyrażanie ograniczające wartości w kontrolce formularza, np. $test1>4 spowoduje wyświetlenie błędu walidacji formularza w momencie wartości mniejszej lub równej 4 w polu test1.

Dla każdej z powyższych opcji walidacji można określić jej stopień błędu („Error”, „Warning” i „Info”), a także dodać komunikat ostrzegawczy pojawiający się po jej błędnym przejściu. Można też stosować domyślny komunikat zaznaczając checkbox przy danym polu.

Dodatkowe ustawienia kontrolki znajdują się w zakładce „Formuły” (Rysunek 32 Widok okna "Właściwości kontrolki – Formuły"). Można tam określić następujące parametry: „Wartość wyliczona”, „Widoczność”, „Wartość początkowa” oraz „Tylko do odczytu”.

Rysunek 32 Widok okna "Właściwości kontrolki – Formuły"

Następujące pola służą do określenia wyrażeń xPath operujących na zawartości kontrolek:

Pole "Wartość wyliczona" pozwala określić wyrażenie wyliczające dynamicznie wartość pola formularza, np. $test1+$test2+$test3 spowoduje wyświetlenie w polu sumy wartości z pól test1,2,3.
Pole "Widoczność" pozwala określić wyrażenie odpowiedzialne za widoczność kontrolki na formularzu, np. $test1=2 spowoduje wyświetlenie pola tylko w przypadku, gdy w polu test1 będzie wpisana wartość 2.
Pole "Wartość początkowa" pozwala określić wyrażenie ustalające początkową wartość kontrolki, np. 3 spowoduje wpisanie domyślnej wartości 3 w momencie rozpoczęcia wypełniania formularza.
Pole „Tylko do odczytu” pozwala określić wyrażenie xPath blokujące edycję kontrolki, tzn. można uzależnić blokadę edycji pola w zależności od wartości występującej w innym polu. W tym polu można również wpisać wartość 1 (dla typu pola liczba całkowita), co oznacza włączenie ograniczenia.

Zakładka „Pomoc” służy do określenia informacji dla użytkownika w przypadku problemów z uzupełnieniem pola. Aby skorzystać z HTML-a w komunikacie, należy zaznaczyć odpowiednią opcję.

6.1.1.1.2 Tekst wieloliniowy

Rysunek 33 Widok po dodaniu kontrolki "Tekst wieloliniowy"

Po dodaniu kontrolki "Tekst wieloliniowy" możliwe są następujące czynności:

Przenoszenie kontrolki w obrębie formularza za pomocą przycisku
Usunięcie kontrolki - należy kliknąć przycisk "Usuń kontrolkę" oznaczony ikonką , który znajduje się w lewej części kontrolki (Rysunek 33 Widok po dodaniu kontrolki "Tekst wieloliniowy")
Wprowadzenie etykiety kontrolki - należy kliknąć w miejscu oznaczonym tekstem "Wprowadź etykietę" znajdującym się w górnej części kontrolki. Jeśli dodatkowo wprowadzane będą znaczniki HTML należy zaznaczyć pole wyboru znajdujące się po prawej stronie tekstu "Wprowadź etykietę".
Wprowadzenie podpowiedzi do kontrolki - należy kliknąć w miejscu oznaczonym tekstem "Kliknij aby wprowadzić podpowiedź" znajdującym się w dolnej części kontrolki.
Edytowanie właściwości kontrolki oraz walidacji – należy kliknąć przycisk "Właściwości kontrolki" oznaczony ikonką , znajdujący się w prawej części panelu kontrolki (Rysunek 28 Widok po dodaniu kontrolki "Tekst wieloliniowy"). Po wykonaniu tej czynności pojawia się okienko "Właściwości kontrolki" przedstawione na Rysunek 30 Widok okna "Właściwości kontrolki – Ustawienia podstawowe".

6.1.1.1.3 Statyczny tekst

Rysunek 34 Widok po dodaniu kontrolki "Statyczny tekst"

Po dodaniu kontrolki "Statyczny tekst" możliwe są następujące czynności:

Przenoszenie kontrolki w obrębie formularza za pomocą przycisku
Usunięcie kontrolki- należy kliknąć przycisk "Usuń kontrolkę" oznaczony ikonką , który znajduje się w lewej części kontrolki (Rysunek 34 Widok po dodaniu kontrolki "Statyczny tekst").
Wprowadzenie etykiety kontrolki - należy kliknąć w miejscu oznaczonym tekstem "Wprowadź etykietę" znajdującym się w górnej części kontrolki. Jeśli dodatkowo wprowadzane będą znaczniki HTML należy zaznaczyć pole wyboru znajdujące się po prawej stronie tekstu "Wprowadź etykietę".
Wprowadzenie podpowiedzi do kontrolki - należy kliknąć w miejscu oznaczonym tekstem "Kliknij aby wprowadzić podpowiedź" znajdującym się w dolnej części kontrolki.
Edytowanie właściwości kontrolki oraz walidacji - należy kliknąć przycisk "Właściwości kontrolki" oznaczony ikonką , znajdujący się w prawej części panelu kontrolki (Rysunek 34 Widok po dodaniu kontrolki "Statyczny tekst"). Po wykonaniu tej czynności pojawia się okienko "Właściwości kontrolki" przedstawione na Rysunek 30 Widok okna "Właściwości kontrolki – Ustawienia podstawowe"

6.1.1.1.4 Tekst sformatowany

Rysunek 35 Widok po dodaniu kontrolki "Tekst sformatowany"

Po dodaniu kontrolki "Tekst sformatowany" możliwe są następujące czynności:

Przenoszenie kontrolki w obrębie formularza za pomocą przycisku
Usunięcie kontrolki - należy kliknąć przycisk "Usuń kontrolkę" oznaczony ikonką , który znajduje się w lewej części kontrolki (Rysunek 35 Widok po dodaniu kontrolki "Tekst sformatowany")
Wprowadzenie etykiety kontrolki - należy kliknąć w miejscu oznaczonym tekstem "Wprowadź etykietę" znajdującym się w górnej części kontrolki. Jeśli dodatkowo wprowadzane będą znaczniki HTML należy zaznaczyć pole wyboru znajdujące się po prawej stronie tekstu "Wprowadź etykietę".
Wprowadzenie podpowiedzi do kontrolki - należy kliknąć w miejscu oznaczonym tekstem "Kliknij aby wprowadzić podpowiedź" znajdującym się w dolnej części kontrolki.
Edytowanie właściwości kontrolki oraz walidacji - należy kliknąć przycisk "Właściwości kontrolki" oznaczony ikonką , znajdujący się w prawej części panelu kontrolki (Rysunek 35 Widok po dodaniu kontrolki "Tekst sformatowany"). Po wykonaniu tej czynności pojawia się okienko "Właściwości kontrolki" przedstawione na Rysunek 30 Widok okna "Właściwości kontrolki – Ustawienia podstawowe"

6.1.1.1.5 Wartość liczbowa

Rysunek 31 Widok po dodaniu kontrolki "Wartość liczbowa"

Po dodaniu kontrolki "Wartość liczbowa" możliwe są następujące czynności:

Przenoszenie kontrolki w obrębie formularza za pomocą przycisku
Usunięcie kontrolki - należy kliknąć przycisk "Usuń kontrolkę" oznaczony ikonką , który znajduje się w lewej części kontrolki (Rysunek 36 Widok po dodaniu kontrolki "Wartość liczbowa")
Wprowadzenie etykiety kontrolki - należy kliknąć w miejscu oznaczonym tekstem "Wprowadź etykietę" znajdującym się w górnej części kontrolki. Jeśli dodatkowo wprowadzane będą znaczniki HTML należy zaznaczyć pole wyboru znajdujące się po prawej stronie tekstu "Wprowadź etykietę".
Wprowadzenie podpowiedzi do kontrolki - należy kliknąć w miejscu oznaczonym tekstem "Kliknij aby wprowadzić podpowiedź" znajdującym się w dolnej części kontrolki.
Edytowanie właściwości kontrolki oraz walidacji - należy kliknąć przycisk "Właściwości kontrolki" oznaczony ikonką , znajdujący się w prawej części panelu kontrolki (Rysunek 36 Widok po dodaniu kontrolki "Wartość liczbowa"). Po wykonaniu tej czynności pojawia się okienko "Właściwości kontrolki" przedstawione na Rysunek 32 Widok okna "Właściwości kontrolki - Ustawienia podstawowe". Zawiera ono dodatkowe pole pozwalające ustawić liczbę miejsc po przecinku dla liczby, która będzie wyświetlana.

6.1.1.1.6 Data

Rysunek 37 Widok po dodaniu kontrolki "Data"

Po dodaniu kontrolki "Data" możliwe są następujące czynności:

Przenoszenie kontrolki w obrębie formularza za pomocą przycisku
Usunięcie kontrolki - należy kliknąć przycisk "Usuń kontrolkę" oznaczony ikonką , który znajduje się w lewej części kontrolki (Rysunek 37 Widok po dodaniu kontrolki "Data")
Wprowadzenie etykiety kontrolki - należy kliknąć w miejscu oznaczonym tekstem "Wprowadź etykietę" znajdującym się w górnej części kontrolki. Jeśli dodatkowo wprowadzane będą znaczniki HTML należy zaznaczyć pole wyboru znajdujące się po prawej stronie tekstu "Wprowadź etykietę".
Wprowadzenie podpowiedzi do kontrolki - należy kliknąć w miejscu oznaczonym tekstem "Kliknij aby wprowadzić podpowiedź" znajdującym się w dolnej części kontrolki.
Edytowanie właściwości kontrolki oraz walidacji - należy kliknąć przycisk "Właściwości kontrolki" oznaczony ikonką , znajdujący się w prawej części panelu kontrolki (Rysunek 37 Widok po dodaniu kontrolki "Data"). Po wykonaniu tej czynności pojawia się okienko "Właściwości kontrolki" przedstawione na Rysunek 26 Widok okna "Właściwości kontrolki – Ustawienia podstawowe"

6.1.1.1.7 Czas

Rysunek 38 Widok po dodaniu kontrolki "Czas"

Po dodaniu kontrolki "Czas" możliwe są następujące czynności:

Przenoszenie kontrolki w obrębie formularza za pomocą przycisku
Usunięcie kontrolki - należy kliknąć przycisk "Usuń kontrolkę" oznaczony ikonką , który znajduje się w lewej części kontrolki (Rysunek 38 Widok po dodaniu kontrolki "Czas")
Wprowadzenie etykiety kontrolki - należy kliknąć w miejscu oznaczonym tekstem "Wprowadź etykietę" znajdującym się w górnej części kontrolki. Jeśli dodatkowo wprowadzane będą znaczniki HTML należy zaznaczyć pole wyboru znajdujące się po prawej stronie tekstu "Wprowadź etykietę".
Wprowadzenie podpowiedzi do kontrolki - należy kliknąć w miejscu oznaczonym tekstem "Kliknij aby wprowadzić podpowiedź" znajdującym się w dolnej części kontrolki.
Edytowanie właściwości kontrolki oraz walidacji - należy kliknąć przycisk "Właściwości kontrolki" oznaczony ikonką, znajdujący się w prawej części panelu kontrolki (Rysunek 38 Widok po dodaniu kontrolki "Czas"). Po wykonaniu tej czynności pojawia się okienko "Właściwości kontrolki" przedstawione naRysunek 30 Widok okna "Właściwości kontrolki – Ustawienia podstawowe".

6.1.1.1.8 Data i czas

Rysunek 39 Widok po dodaniu kontrolki "Data i czas"

Po dodaniu kontrolki "Data i czas" możliwe są następujące czynności:

Przenoszenie kontrolki w obrębie formularza za pomocą przycisku
Usunięcie kontrolki - należy kliknąć przycisk "Usuń kontrolkę" oznaczony ikonką , który znajduje się w lewej części kontrolki (Rysunek 39 Widok po dodaniu kontrolki "Data i czas")
Wprowadzenie etykiety kontrolki - należy kliknąć w miejscu oznaczonym tekstem "Wprowadź etykietę" znajdującym się w górnej części kontrolki. Jeśli dodatkowo wprowadzane będą znaczniki HTML należy zaznaczyć pole wyboru znajdujące się po prawej stronie tekstu "Wprowadź etykietę".
Wprowadzenie podpowiedzi do kontrolki - należy kliknąć w miejscu oznaczonym tekstem "Kliknij aby wprowadzić podpowiedź" znajdującym się w dolnej części kontrolki.
Edytowanie właściwości kontrolki oraz walidacji - należy kliknąć przycisk "Właściwości kontrolki" oznaczony ikonką, znajdujący się w prawej części panelu kontrolki (Rysunek 39 Widok po dodaniu kontrolki "Data i czas"). Po wykonaniu tej czynności pojawia się okienko "Właściwości kontrolki" przedstawione na Rysunek 30 Widok okna "Właściwości kontrolki Ustawienia podstawowe".

6.1.1.1.9 Lista rozwijalne

Rysunek 40 Widok po dodaniu kontrolki "Lista rozwijalne"

Po dodaniu kontrolki "Menu rozwijalne" możliwe są następujące czynności:

Przenoszenie kontrolki w obrębie formularza za pomocą przycisku
Usunięcie kontrolki - należy kliknąć przycisk "Usuń kontrolkę" oznaczony ikonką , który znajduje się w lewej części kontrolki (Rysunek 40 Widok po dodaniu kontrolki "Lista rozwijalne")
Wprowadzenie etykiety kontrolki - należy kliknąć w miejscu oznaczonym tekstem "Wprowadź etykietę" znajdującym się w górnej części kontrolki. Jeśli dodatkowo wprowadzane będą znaczniki HTML należy zaznaczyć pole wyboru znajdujące się po prawej stronie tekstu "Wprowadź etykietę".
Wprowadzenie podpowiedzi do kontrolki - należy kliknąć w miejscu oznaczonym tekstem "Kliknij aby wprowadzić podpowiedź" znajdującym się w dolnej części kontrolki.
Edytowanie właściwości kontrolki oraz walidacji - należy kliknąć przycisk "Właściwości kontrolki" oznaczony ikonką , znajdujący się w prawej części panelu kontrolki (Rysunek 40 Widok po dodaniu kontrolki "Lista rozwijalne"). Po wykonaniu tej czynności pojawia się okienko "Właściwości kontrolki" przedstawione na Rysunek 26 Widok okna "Właściwości kontrolki – Ustawienia podstawowe".
Edytowanie pozycji w liście - należy kliknąć w ikonkę . Po wykonaniu tej czynności pojawia się okienko "Edytor zbioru elementów przedstawione" na Rysunek 41 Widok okna "Edytor zbioru elementów".

Rysunek 41 Widok okna "Edytor zbioru elementów"

Za pomocą przycisków i można dodawać, usuwać lub przemieszczać pozycje w menu.

6.1.1.1.10 Pole jednokrotnego wyboru

Rysunek 42 Widok po dodaniu kontrolki "Pole jednokrotnego wyboru"

Po dodaniu kontrolki "Przycisk typu radiobutton" możliwe są następujące czynności:

Przenoszenie kontrolki w obrębie formularza za pomocą przycisku
Usunięcie kontrolki - należy kliknąć przycisk "Usuń kontrolkę" oznaczony ikonką , który znajduje się w lewej części kontrolki (Rysunek 42 Widok po dodaniu kontrolki "Pole jednokrotnego wyboru")
Wprowadzenie etykiety kontrolki - należy kliknąć w miejscu oznaczonym tekstem "Wprowadź etykietę" znajdującym się w górnej części kontrolki. Jeśli dodatkowo wprowadzane będą znaczniki HTML należy zaznaczyć pole wyboru znajdujące się po prawej stronie tekstu "Wprowadź etykietę".
Wprowadzenie podpowiedzi do kontrolki - należy kliknąć w miejscu oznaczonym tekstem "Kliknij aby wprowadzić podpowiedź" znajdującym się w dolnej części kontrolki.
Edytowanie właściwości kontrolki oraz walidacji - należy kliknąć przycisk "Właściwości kontrolki" oznaczony ikonką , znajdujący się w prawej części panelu kontrolki (Rysunek 42 Widok po dodaniu kontrolki "Pole jednokrotnego wyboru"). Po wykonaniu tej czynności pojawia się okienko "Właściwości kontrolki" przedstawione na Rysunek 30 Widok okna "Właściwości kontrolki – Ustawienia podstawowe".
Edytowanie opcji - należy kliknąć w ikonkę . Po wykonaniu tej czynności pojawia się okienko "Edytor zbioru elementów przedstawione" na Rysunek 41 Widok okna "Edytor zbioru elementów".

Za pomocą przycisków i można dodawać, usuwać lub przemieszczać pozycje w menu.

6.1.1.1.11 Pole wielokrotnego wyboru

Rysunek 43 Widok po dodaniu kontrolki "Pole wielokrotnego wyboru"

Po dodaniu kontrolki "Pole wielokrotnego wyboru" możliwe są następujące czynności:

Przenoszenie kontrolki w obrębie formularza za pomocą przycisku
Usunięcie kontrolki - należy kliknąć przycisk "Usuń kontrolkę" oznaczony ikonką , który znajduje się w lewej części kontrolki (Rysunek 43 Widok po dodaniu kontrolki "Pole wielokrotnego wyboru")
Wprowadzenie etykiety kontrolki - należy kliknąć w miejscu oznaczonym tekstem "Wprowadź etykietę" znajdującym się w górnej części kontrolki. Jeśli dodatkowo wprowadzane będą znaczniki HTML należy zaznaczyć pole wyboru znajdujące się po prawej stronie tekstu "Wprowadź etykietę".
Wprowadzenie podpowiedzi do kontrolki - należy kliknąć w miejscu oznaczonym tekstem "Kliknij aby wprowadzić podpowiedź" znajdującym się w dolnej części kontrolki.
Edytowanie właściwości kontrolki oraz walidacji - należy kliknąć przycisk "Właściwości kontrolki" oznaczony ikonką , znajdujący się w prawej części panelu kontrolki (Rysunek 43 Widok po dodaniu kontrolki "Pole wielokrotnego wyboru"). Po wykonaniu tej czynności pojawia się okienko "Właściwości kontrolki" przedstawione na Rysunek 26 Widok okna "Właściwości kontrolki – Ustawienia podstawowe".
Edytowanie opcji - należy kliknąć w ikonkę . Po wykonaniu tej czynności pojawia się okienko "Edytor zbioru elementów przedstawione" na Rysunek 41 Widok okna "Edytor zbioru elementów".

Za pomocą przycisków i można dodawać, usuwać lub przemieszczać pozycje w menu.

6.1.1.1.12 Lista wielokrotnego wyboru

Rysunek 44 Widok po dodaniu kontrolki "Lista wielokrotnego wyboru"

Po dodaniu kontrolki "Prosta lista" możliwe są następujące czynności:

Przenoszenie kontrolki w obrębie formularza za pomocą przycisku
Usunięcie kontrolki - należy kliknąć przycisk "Usuń kontrolkę" oznaczony ikonką , który znajduje się w lewej części kontrolki (Rysunek 44 Widok po dodaniu kontrolki "Lista wielokrotnego wyboru").
Wprowadzenie etykiety kontrolki - należy kliknąć w miejscu oznaczonym tekstem "Wprowadź etykietę" znajdującym się w górnej części kontrolki. Jeśli dodatkowo wprowadzane będą znaczniki HTML należy zaznaczyć pole wyboru znajdujące się po prawej stronie tekstu "Wprowadź etykietę".
Wprowadzenie podpowiedzi do kontrolki - należy kliknąć w miejscu oznaczonym tekstem "Kliknij aby wprowadzić podpowiedź" znajdującym się w dolnej części kontrolki.
Edytowanie właściwości kontrolki oraz walidacji - należy kliknąć przycisk "Właściwości kontrolki" oznaczony ikonką, znajdujący się w prawej części panelu kontrolki (Rysunek 44 Widok po dodaniu kontrolki "Lista wielokrotnego wyboru"). Po wykonaniu tej czynności pojawia się okienko "Właściwości kontrolki" przedstawione na Rysunek 26 Widok okna "Właściwości kontrolki – Ustawienia podstawowe".
Edytowanie opcji - należy kliknąć w ikonkę . Po wykonaniu tej czynności pojawia się okienko "Edytor zbioru elementów przedstawione" na Rysunek 41 Widok okna "Edytor zbioru elementów".

Za pomocą przycisków i można dodawać, usuwać lub przemieszczać pozycje w menu.

6.1.1.1.13 Pole Tak/Nie

Rysunek 45 Widok po dodaniu kontrolki "Pole Tak/Nie"

Po dodaniu kontrolki "Prosta lista" możliwe są następujące czynności:

Przenoszenie kontrolki w obrębie formularza za pomocą przycisku
Usunięcie kontrolki - należy kliknąć przycisk "Usuń kontrolkę" oznaczony ikonką , który znajduje się w lewej części kontrolki (Rysunek 45 Widok po dodaniu kontrolki "Pole Tak/Nie").
Wprowadzenie etykiety kontrolki - należy kliknąć w miejscu oznaczonym tekstem "Wprowadź etykietę" znajdującym się w górnej części kontrolki. Jeśli dodatkowo wprowadzane będą znaczniki HTML należy zaznaczyć pole wyboru znajdujące się po prawej stronie tekstu "Wprowadź etykietę".
Wprowadzenie podpowiedzi do kontrolki - należy kliknąć w miejscu oznaczonym tekstem "Kliknij aby wprowadzić podpowiedź" znajdującym się w dolnej części kontrolki.
Edytowanie właściwości kontrolki oraz walidacji - należy kliknąć przycisk "Właściwości kontrolki" oznaczony ikonką, znajdujący się w prawej części panelu kontrolki (Rysunek 45 Widok po dodaniu kontrolki "Pole Tak/Nie"). Po wykonaniu tej czynności pojawia się okienko "Właściwości kontrolki" przedstawione na Rysunek 30 Widok okna "Właściwości kontrolki – Ustawienia podstawowe".

6.1.1.1.14 Lista słownikowa

Rysunek 46 Widok po dodaniu kontrolki "Lista słownikowa"

Po dodaniu kontrolki "Lista słownikowa" możliwe są następujące czynności:

Przenoszenie kontrolki w obrębie formularza za pomocą przycisku
Usunięcie kontrolki - należy kliknąć przycisk "Usuń kontrolkę" oznaczony ikonką , który znajduje się w lewej części kontrolki (Rysunek 46 Widok po dodaniu kontrolki "Lista słownikowa")
Wprowadzenie etykiety kontrolki - należy kliknąć w miejscu oznaczonym tekstem "Wprowadź etykietę" znajdującym się w górnej części kontrolki. Jeśli dodatkowo wprowadzane będą znaczniki HTML należy zaznaczyć pole wyboru znajdujące się po prawej stronie tekstu "Wprowadź etykietę".
Wprowadzenie podpowiedzi do kontrolki - należy kliknąć w miejscu oznaczonym tekstem "Kliknij aby wprowadzić podpowiedź" znajdującym się w dolnej części kontrolki.
Edytowanie właściwości kontrolki - należy kliknąć przycisk "Właściwości kontrolki" oznaczony ikonką , znajdujący się w prawej części panelu kontrolki (Rysunek 46 Widok po dodaniu kontrolki "Lista słownikowa"). Po wykonaniu tej czynności pojawia się okienko "Właściwości kontrolki" przedstawione na Rysunek 47 Widok okna "Właściwości kontrolki". Dodatkowe parametry ustawień zostały opisane pod odpowiadającymi im polami.

Rysunek 47 Widok okna "Właściwości kontrolki"

Edytowanie pozostałych właściwości kontrolki i walidacji - należy wybrać odpowiednie zakładki we „Właściwościach kontrolki”. Po wykonaniu tej czynności pojawia się okienko „Właściwości walidacji” przedstawione na Rysunek 31 Widok okna "Właściwości kontrolki – Walidacja i komunikaty" i kolejnych.

6.1.1.1.15 Podstawa prawna

Rysunek 48 Widok po dodaniu kontrolki "Podstawa prawna"

Kontrolka „Podstawa prawna” umożliwia wybranie podstawy prawnej ze słownika. Po dodaniu kontrolki możliwe są następujące czynności:

Przenoszenie kontrolki w obrębie formularza za pomocą przycisku
Usunięcie kontrolki - należy kliknąć przycisk "Usuń kontrolkę" oznaczony ikonką , który znajduje się w lewej części kontrolki (Rysunek 48 Widok po dodaniu kontrolki "Podstawa prawna")
Wprowadzenie etykiety kontrolki - należy kliknąć w miejscu oznaczonym tekstem "Wprowadź etykietę" znajdującym się w górnej części kontrolki. Jeśli dodatkowo wprowadzane będą znaczniki HTML należy zaznaczyć pole wyboru znajdujące się po prawej stronie tekstu "Wprowadź etykietę".
Wprowadzenie podpowiedzi do kontrolki - należy kliknąć w miejscu oznaczonym tekstem "Kliknij aby wprowadzić podpowiedź" znajdującym się w dolnej części kontrolki.
Edytowanie właściwości kontrolki - należy kliknąć przycisk "Właściwości kontrolki" oznaczony ikonką , znajdujący się w prawej części panelu kontrolki (Rysunek 48 Widok po dodaniu kontrolki "Podstawa prawna"). Po wykonaniu tej czynności pojawia się okienko "Właściwości kontrolki" przedstawione na Rysunek 49 Widok okna "Właściwości kontrolki - podstawa prawna". Dodatkowe parametry ustawień zostały opisane pod odpowiadającymi im polami.

Rysunek 49 Widok okna "Właściwości kontrolki - podstawa prawna"

Edytowanie pozostałych właściwości kontrolki i walidacji - należy wybrać odpowiednie zakładki we „Właściwościach kontrolki”. Po wykonaniu tej czynności pojawia się okienko „Właściwości walidacji” przedstawione na Rysunek 31 Widok okna "Właściwości kontrolki – Walidacja i komunikaty" i kolejnych.

6.1.1.1.16 Załącznik

Rysunek 50 Widok po dodaniu kontrolki "Załącznik"

Po dodaniu kontrolki "Załącznik" możliwe są następujące czynności:

Przenoszenie kontrolki w obrębie formularza za pomocą przycisku
Usunięcie kontrolki - należy kliknąć przycisk "Usuń kontrolkę" oznaczony ikonką , który znajduje się w lewej części kontrolki (Rysunek 50 Widok po dodaniu kontrolki "Załącznik")
Wprowadzenie etykiety kontrolki - należy kliknąć w miejscu oznaczonym tekstem "Wprowadź etykietę" znajdującym się w górnej części kontrolki. Jeśli dodatkowo wprowadzane będą znaczniki HTML należy zaznaczyć pole wyboru znajdujące się po prawej stronie tekstu "Wprowadź etykietę".
Wprowadzenie podpowiedzi do kontrolki - należy kliknąć w miejscu oznaczonym tekstem "Kliknij aby wprowadzić podpowiedź" znajdującym się w dolnej części kontrolki.
Edytowanie właściwości kontrolki oraz walidacji - należy kliknąć przycisk "Właściwości kontrolki" oznaczony ikonką , znajdujący się w prawej części panelu kontrolki (Rysunek 50 Widok po dodaniu kontrolki "Załącznik"). Po wykonaniu tej czynności pojawia się okienko "Właściwości kontrolki" przedstawione na Rysunek 26 Widok okna "Właściwości kontrolki – Ustawienia podstawowe".

6.1.1.2 Użycie kontrolek

Każdej kontrolce znajdującej się w formularzu można dodatkowo ustawiać dynamicznie wartość, zmieniać jej widoczność formularzu lub ustawiać możliwość edycji w zależności od wartości kontrolek znajdujących się na formularzu. Dzięki takim zabiegom wypełnianie formularzy staje się dla Interesanta bardziej dynamiczne, ponieważ pola, które okazują się niepotrzebne mogą zniknąć, a do tego wartości niektórych komórek mogą wyliczać się automatycznie, np. łączna kwota podatku, itp. W tym celu należy wejść w ustawienia walidacji kontrolki, którą chcemy zmieniać dynamicznie i posługując się wyrażeniami XPath (XML Path Language) tworzyć odpowiednie wyrażenia.

W celu wydobycia nazwy kontrolki trzeba wejść w jej właściwości i odczytać jej nazwę lub można też zmienić nazwę tak by w bardziej intuicyjny sposób się do niej później odwoływać

Rysunek 51 Zmiana nazwy kontrolki

W momencie kiedy znamy już nazwę kontrolki, do której wartości będziemy się odwoływać, wystarczy we właściwościach kontrolki w odpowiednim polu utworzyć wyrażenie XPath. By odwołać się do konkretnej wartości kontrolki należy w wyrażeniu poprzedzić nazwę kontrolki znakiem dolara ("$"), np. $Typ_Wnioskodawcy. Teraz gdy mamy już wartość komórki możemy tworzyć wyrażenie XPath, dzięki którym ograniczymy widoczność naszej kontrolki, wyliczymy jej wartość lub zablokujemy tryb edycji.

Rysunek 52 Właściwości walidacji kontrolki

Tak jak widać na powyższym przykładzie do każdej kontrolki można ustawić następujące właściwości:

Pole "Wartość wyliczona" pozwala określić wyrażenie wyliczające dynamicznie wartość pola formularza, np. $test1+$test2+$test3 spowoduje wyświetlenie w polu sumy wartości z pól test1,2,3.
Pole "Widoczność" pozwala określić wyrażenie odpowiedzialne za widoczność kontrolki na formularzu, np. $test1=2 spowoduje wyświetlenie pola tylko w przypadku, gdy w polu test1 będzie wpisana wartość 2.
Pole "Wartość początkowa" pozwala określić wyrażenie ustalające początkową wartość kontrolki, np. 3 spowoduje wpisanie domyślnej wartości 3 w momencie rozpoczęcia wypełniania formularza.
Pole "Tylko do odczytu" pozwala określić wyrażenie xPath blokujące edycję kontrolki, tzn. można uzależnić blokadę edycji pola w zależności od wartości występującej w innym polu. W tym polu można również wpisać wartość 1 (dla typu pola liczba całkowita), co oznacza włączenie ograniczenia.

Można odwoływać się do wartości każdej kontrolki występującej w formularzu.

Przy tworzeniu zależności wynikających z kontrolek ogranicza nas tylko język XPath, ponieważ system nie pozwoli zapisać formularza dopóki na formularzu będzie błędne wyrażenie XPath. Przed tworzeniem bardziej skomplikowanych wyrażeń należy zatem zapoznać się dokładnie ze składnią tego języka oraz jego możliwościami. W celu jak najłatwiejszego odwoływania się do wartości kontrolek należy zmieniać ich nazwy tak by w wyrażeniach na pierwszy rzut oka było wiadomo skąd są pobierane wartości.

Rysunek 53 Automatyczne wyliczenie łącznej kwoty podatku

Na powyższym kolejnym już przykładzie widać jak w sposób dynamiczny zsumować wszystkie wartości wcześniej wyliczonych podatków. Wartość tej komórki została również zablokowana do edycji, tak by Interesant nie miał możliwości zmiany wartości. Do tego łączna kwota podatków została zaokrąglona do pełnych złotych oraz został dodany symbol waluty "zł". Efektem tych zabiegów jest poniższy formularz.

Rysunek 54 Przykład formularza z wyliczoną łączną kwotą podatku

W przypadku, gdy w czasie budowania formularza chcemy dla wybranej kontrolki typu wyliczeniowego zdefiniować dodatkowe ograniczenie, w polu "Tylko do odczytu" należy wpisać wartość "0", co oznacza brak ograniczenia. W ten sposób aktywujemy dodatkowe funkcjonalności dostępne dla całej kontrolki. W przypadku, gdy wartość w polu "Tylko do odczytu" ustawiona jest na "1" lub pole jest puste, wówczas pole na formularzu jest nieaktywne i wykonuje tylko operacje zdefiniowane w polu "Wartość wyliczona", prezentując wynik operacji.

6.1.1.3 Pola autouzupełniane z profilu Interesanta

W trakcie budowy formularzy możliwe jest wykorzystanie tzw. autouzupełniania części danych na formularzach poprzez pobranie danych z profilu Interesanta, który wypełnia formularz. Aby taka funkcjonalność działała należy w treści kontrolki (nie w jej właściwościach) wprowadzić wybrany ciąg znaków jak na rysunku (Rysunek 49 Pola autouzupełniane z profilu Interesanta).

Rysunek 55 Pola autouzupełniane z profilu Interesanta

Poniższa tabela zawiera spis pól z profilu Interesanta wraz z ich mapowaniem:

6.1.2 Edycja już istniejącego formularza.

Każdy Administrator może modyfikować zbudowane przez siebie formularze, zarówno te opublikowane jak i nieopublikowane. Dokonuje tego za pomocą opcji Edytuj jak na poniższym rysunku (Rysunek 56 Wykaz dostępnych opcji dla formularza). W momencie edytowania formularza już opublikowanego zostanie automatycznie utworzona jego kopia (nowa wersja) i użytkownik edytuje kopię formularza.

Rysunek 56 Wykaz dostępnych opcji dla formularza

menu Opcje dla formularzy dostępne są następujące funkcje:

Podgląd - umożliwia podgląd formularza w nowej karcie/oknie;
Edytuj - umożliwia edytowanie formularza;
Publikuj/Anuluj publikację - umożliwia opublikowanie lub wycofanie formularza z publikacji;
Usuń - umożliwia usunięcie formularza. Opcja jest dostępna tylko dla formularzy nieopublikowanych;
Powiąż z lokalnym wzorem RWD - umożliwia powiązanie formularza z lokalnym wzorem RWD, powiązanie takie może być wykorzystywane w systemach zew. do obsługi formularzy;
Powiąż z wzorem CRD ePUAP - umożliwia powiązanie formularze z wzorem CRD ePUAP, powiązanie takie może być wykorzystywane w systemach zew. do obsługi formularzy;
Eksportuj - umożliwia eksport formularza do XML;
Generuj wyróżnik - umożliwia wygenerowanie wyróżnika po podaniu wymaganych informacji;
Generuj schemat XSD - umożliwia wygenerowanie schematu XSD formularza;
Generuj styl XSLT - umożliwia wygenerowanie stylu XSLT formularza .

Pliki: wyróżnik, schemat XSD oraz styl XSLT wymagane są w przypadku publikowania wzoru formularza w RWD.

W przypadku wybrania opcji Generuj wyróżnik użytkownik zostanie przeniesiony na stronę (Rysunek 57 Generowanie wyróżnika).

Rysunek 57 Generowanie wyróżnika

Przed zapisaniem zmian i wygenerowaniem pliku wyróżnika konieczne jest uzupełnienie formularza. Należy podać w nim nazwę dokumentu np. nazwa formularza, rodzaj dokumentu np. wniosek oraz określić podstawę/podstawy prawne.

6.2 Publikacja formularza.

Po wybraniu opcji Publikuj z menu Opcje danego formularza zostanie wyświetlona strona publikacji formularza. Na stronie dostępne są dwa pola:

Przestrzeń nazw – przestrzeń nazw, w której będzie znajdował się dokument. Domyślny adres to: http://epuap.gov.pl/FeResourceServlet/wzor_lokalny/identyfikatorPodmiotuEpuap/nazwaWzoru/. W przypadku korzystania z wzorów lokalnych ePUAP, należy pamiętać o podmianie fragmentu „identyfikatorPodmiotuEpuap” identyfikatorem podmiotu ePUAP urzędu w adresie przestrzeni nazw.
Zewnętrzny XSL do wizualizacji – checkbox (domyślnie niezaznaczony), po zaznaczeniu którego pojawią się dodatkowe pola umożliwiające podanie zewnętrznego pliku XSL do wizualizacji publikowanego wzoru formularza. Jeśli checkbox zostanie zaznaczony, należy wypełnić jedno z dwóch pól wskazujące źródło dokumentu XSL. Pierwsze z nich, „Adres URL dokumentu XSL do wizualizacji” pozwala na podanie adresu URL dokumentu XSL. Drugie pole, „Dokument XSL do wizualizacji” umożliwia przesłanie zewnętrznego pliku XSL z dysku. Po prawidłowym przesłaniu dokumentu XSL, w pole adresu dokumentu XSL zostanie wstawiony adres przesłanego dokumentu. Dokument XSL musi być zbudowany w oparciu o XSLT 1.0, dostosowany do struktury XML generowanej przez formularz xForms oraz generować strukturę HTML z kodowaniem UTF-8.

Dla opublikowanych wzorów formularza istnieje możliwość anulowania publikacji. Przy ponownej próbie publikacji, jeżeli został podany zewnętrzny XSL do wizualizacji, checkbox będzie domyślnie zaznaczony, a w polu „Adres URL dokumentu XSL do wizualizacji” będzie znajdował się adres przesłanego wcześniej dokumentu. W powyższym przypadku, gdy została zmieniona struktura generowanego XMLa w formularzu xForms, należy również zaktualizować dokument XSL.

6.3 Zarządzanie słownikami.

Funkcja ta została stworzona, aby umożliwić Administratorowi tworzenie słowników, które następnie będą wykorzystywane przy tworzeniu formularzy. Opcja jest dostępna z poziomu menu Zarządzanie -->Zarządzanie słownikami.

Rysunek 58 Zarządzanie słownikami

Za pomocą przycisku Dodaj nowy słownik możemy dodać nowy słownik np. miasta (Rysunek 59 Dodanie nowego słownika).

Rysunek 59 Dodanie nowego słownika

Na formularzu dodawania nowego słownika musimy uzupełnić pola:

Kod słownika - unikalny kod słownika - wartość nie może się powtarzać
Nazwa słownika - nazwa wyświetlana w edytorze formularzy w kontrolce słownikowej

Rysunek 60 Edycja nowego słownika

Następnie poprzez jego edycję (Zarządzanie-->Zarządzanie słownikami-->Opcje-->Edycja) (Rysunek 60 Edycja nowego słownika) dodajemy do niego nowe pozycje (Zarządzanie-->Zarządzanie słownikami-->Opcje-->Pokaż pozycje) (Rysunek 62 Dodanie nowej pozycji do słownika) np. Łódź, Warszawa, itd.

Rysunek 61 Pozycje słownika

Rysunek 62 Dodanie nowej pozycji do słownika

W czasie dodawania nowej pozycji do słownika określamy:

Nazwę pozycji - wartość wyświetlana na liście dla Interesanta
Wartość pozycji – wartość przypisana do nazwy pozycji, niewidoczna dla Interesanta
Numer pozycji - numer na jakim ma się wyświetlać dana wartość na liście, im wyższy numer tym pozycja niższa na liście

Rysunek 63 Pozycje słownika

Z poziomu ekranu wyświetlającego pozycje słownika możliwe jest również zaimportowanie wartości do słownika z pliku xls\xlsx lub ich export do takiego formatu. W celu zaimportowania danych wybieramy opcję Import XLS\XLSX (opcję importu można wywołać również z menu opcje na zestawieniu słowników):

Rysunek 64 Import danych z pliku

W pierwszej kolejności system zapyta czy dane z pierwszego wiersza (nagłówek) mają być pominięte. Następnie jak postępować w przypadku duplikatów (czy nadpisywać wartość, czy pomijać). Ostatnim elementem jest wybranie pliku z arkuszem danych do importu i kliknięcie Importuj.

UWAGA: import danych dotyczy tylko dwóch pierwszych kolumn z pierwszego arkusza danego skoroszytu. Dane powinny być przygotowane w taki sposób, aby w pierwszej kolumnie znajdowały się nazwy pozycji, a w drugiej kolumnie ich wartości. Kolumna numer pozycji zostanie uzupełniona przez system.

W przypadku skorzystania z opcji eksportu słownika (dostęp z ekranu lista pozycji lub z menu opcje na liście słowników) możemy określić format pliku wyjściowego oraz obecność wiersza z etykietą (wraz z możliwością ich określenia):

Rysunek 65 Eksport danych ze słownika

Aby móc korzystać z tak stworzonego słownika w edytorze formularzy należy go wcześniej opublikować (Zarządzanie-->Zarządzanie słownikami-->Opcje-->Publikuj) (Rysunek 60 Edycja nowego słownika).

Tak zdefiniowany i opublikowany słownik przypisujemy do danego pola w formularzu. W rezultacie otrzymujemy pole wyboru ze zdefiniowanymi wartościami.

Rysunek 66 Słownik w formularzu

6.4 Słowniki hierarchiczne

System udostępnia funkcjonalność budowania formularzy zawierających listy słownikowe typu hierarchicznego. Zarówno w postaci TERYT, jak i innej zawartości.

6.5 Słowniki hierarchiczne - TERYT

Wbudowany zestaw słowników typu – TERYT – umożliwia na formularzu udostępnić pola do wybrania kolejno województwa, powiatu, gminy i miejscowości. Każde kolejne z pól jest ograniczane względem wartości wybranej w poprzedniej kontrolce.

W celu użycia wartości słownikowych typu TERYT mamy do dyspozycji następujące słowniki (UWAGA: poniższe słowniki nie wyświetlają się na liście słowników):

W celu skonfigurowania grupy pól słownikowych typu TERYT najpierw dodajemy cztery kontrolki słownikowe i konfigurujemy w nich poszczególne kody słowników, jak na poniższym przykładzie:

nazwa kontrolki: wojewodztwa, kod słownika: WOJ,
nazwa kontrolki: powiaty, kod słownika: POWIATY,
nazwa kontrolki: gminy, kod słownika: GMINY,
nazwa kontrolki: miejscowosci, kod słownika: MIEJSCOWOSCI.

W celu ograniczenia wyświetlanych wartości w polu powiaty, na podstawie wartości wybranej w polu województwa należy we właściwościach kontrolki powiaty, dokleić do URL-a słownika w miejsce parametru „filtr” wartość {//wojewodztwa}. To samo należy wykonać dla gmin i miejscowości wpisując odpowiednio //powiaty oraz //gminy.

Przykładowo dla kontrolki wyświetlającej listę województw mamy:

Nazwa kontrolki: ID1
Adres słownika: /eUrzad/GetDictValuesServlet?kodSlownika=WOJ

Natomiast dla kontrolki wyświetlającej listę powiatów względem województw mamy:

Nazwa kontrolki: ID2
Adres słownika: /eUrzad/GetDictValuesServlet?kodSlownika=POWIATY&filtr={//ID1}

6.5 Słowniki hierarchiczne - pozostałe

Logikę opisaną dla słowników TERYT można zastosować do każdej grupy słowników, odpowiednio budując wartości pozycji. Należy pamiętać, że element wartość pozycji przy definiowaniu słownika musi być unikalny.

W ten sposób można zbudować słowniki:

Najwyższy poziom:
- A – 01
- B – 02
- C – 03
Drugi poziom:
- AA – 0101
- BB – 0201
- CC – 0301
Trzeci poziom:
- AAA – 010101
- BBB – 020101
- CCC – 030101

Sposób konfiguracji kontrolek jest tożsamy ze słownikami TERYT.

7. Zarządzanie RWD

RWD (Repozytorium Wzorów Dokumentów) odpowiedzialne jest za przechowywanie wzorów dokumentów. Aby móc skorzystać z tej funkcjonalności należy wybrać z menu głównego opcję RWD. Repozytorium to podzielone jest na Wzory lokalne i Wzory CRD ePUAP. (Rysunek 67 RWD)

Rysunek 67 RWD

Dodawanie nowych wzorów dokumentów jest możliwe tylko w kontekście Wzorów lokalnych.

Rysunek 68 Zarządzanie RWD

Jeżeli chcemy zdefiniować nowy lokalny wzór dokumentu, korzystamy z opcji Dodaj nowy wzór (pliki wyróżnika, schematu i stylu można wygenerować z formularza, zob. 6.1.2 Edycja już istniejącego formularza. Należy pamiętać, aby plik schematu był z rozszerzeniem xml, a nie xsd.

Rysunek 69 Definiowanie nowego wzoru dokumentu.

Po dodaniu nowego wzoru lokalnego do RWD możliwe jest wysłanie do wybranych osób powiadomienia mailowego poprzez wykorzystanie funkcji Wyślij powiadomienie.

Rysunek 70 Wysyłanie powiadomienia RWD

Dla każdego z lokalnych wzorów dostępne są opcje (Rysunek 62 Opcje wzoru lokalnego RWD):

Szczegóły - umożliwia wyświetlenie w trybie podglądu szczegółów wzoru
Edytuj - umożliwia przejście do trybu edycji wzoru
Usuń - umożliwia usunięcie wzoru (tylko przed wysłaniem do akceptacji)
Wnioskuj o publikację - umożliwia wysłanie wzoru do akceptacji (widoczne dla wzorów nowych)
Sprawdź powiązania ze wzorem formularza - umożliwia sprawdzenie, z jakimi wzorami formularzy powiązany jest dany wzór dokumentu
Pobierz wyróżnik - umożliwia pobranie pliku wyróżnika
Pobierz schemat - umożliwia pobranie pliku schematu
Pobierz styl - umożliwia pobranie pliku stylu

Rysunek 71 Opcje wzoru lokalnego RWD

Jeżeli natomiast chcemy skorzystać ze wzoru dokumentu istniejącego w Centralnym Repozytorium Dokumentów, to możemy go wyszukać z codziennie automatycznie aktualizowanej listy, wybierając zakładkę Zarządzanie-->Zarządzanie RWD-->Wzory CRD ePUAP lub RWD-->Wzory CRD ePUAP. W następnej kolejności możemy wyszukać interesujący nas dokument po np. nazwie, autorze, numerze wzoru, czy dacie rejestracji.

Dla wzorów pochodzących z CRD ePUAP dostępne są opcje:

Szczegóły - umożliwia wyświetlenie w trybie podglądu szczegółów wzoru
Sprawdź powiązania ze wzorem formularza - umożliwia sprawdzenie, z jakimi wzorami formularzy powiązany jest dany wzór dokumentu
Pobierz wyróżnik - umożliwia pobranie pliku wyróżnika
Pobierz schemat - umożliwia pobranie pliku schematu
Pobierz styl - umożliwia pobranie pliku stylu

Aplikacja do aktualizacji listy wzorów z CRD ePUAP jest uruchamiana raz dziennie o godz. 23:00. Łączy się za pomocą protokołu http ze stroną CRD ePUAP i pobiera dostępne informacje, a następnie porównuje z danymi już posiadanymi w bazie. W momencie wykrycia zmian zostają one automatycznie wprowadzane do bazy danych e-Urząd.

Rysunek 72 Wyszukiwanie wzoru CRD ePUAP

8. Zarządzanie powiadomieniami ESP

Funkcjonalność zarządzania powiadomieniami jest dostępna z poziomu menu głównego: Zarządzanie --> Powiadomienia ESP. Uprawnienia do zarządzania powiadomieniami ESP posiada jedynie Administrator JST.

Opcje konfiguracji:

Wysyłaj powiadomienia email o niepobranych dokumentach ze skrzynki ESP eUrząd (skrytki typu pull), (Rysunek 73)
Po włączeniu opcji (Aktywne ) należy podać adresy email, na które zostanie wysłane powiadomienie (z podziałem na pola do oraz kopia) oraz określić, po jakim czasie od chwili ostatniego odpytania o oczekujące dokumenty usługę eUrząd Pull, zostanie ono wysłane (wielokrotność pełnych godzin, domyślnie 24h). W wysłanej wiadomości email znajdzie się informacja na temat adresu i nazwy skrytki oraz daty ostatniego prawidłowego żądania do usługi eUrząd Pull, operacji oczekujaceDokumenty.

Rysunek 73 Wysyłaj powiadomienia email o niepobranych dokumentach ze skrzynki ESP eUrząd
Wysyłaj powiadomienia email o prawdopodobnym braku działania pobierania dokumentów z ESP eUrząd (skrytki typu pull), (Rysunek 74)
Po włączeniu opcji (Aktywne ), należy podać adresy email, na które zostanie wysłane powiadomienie (z podziałem na pola do oraz kopia) oraz określić, po jakim czasie od chwili ostatniego odpytania o oczekujące dokumenty usługę eUrząd Pull, zostanie ono wysłane (wielokrotność pełnych godzin). W wysłanej wiadomości email znajdzie się informacja na temat adresu i nazwy skrytki oraz daty ostatniego prawidłowego żądania do usługi eUrząd Pull, operacji oczekujaceDokumenty.

Rysunek 74 Wysyłaj powiadomienia email o prawdopodobnym braku działania pobierania dokumentów z ESP eUrząd (skrytki typu pull)
Testuj wysyłkę wiadomości email (Rysunek 75)
Po włączeniu opcji (Aktywne ), należy podać adresy email (z podziałem na pola do oraz kopia), na które zostanie wysłana jednorazowa testowa wiadomość. Do wysyłki wiadomości email zostanie użyte dotychczasowe konto SMTP (wraz z mechanizmem jego konfiguracji), które obsługuje powiadomienia email w portalu eUrząd wrotamazowsza.pl.

Rysunek 75 Testowanie wysyłki e-mail

9. Wysyłanie odpowiedzi do interesantów na skrytkę eUrząd ESP przez Administratorów JST

W celu wysłania odpowiedzi do interesanta na skytkę eUrząd, jako administrator JST, należy wybrać z poziomu menu głównego: Mój eUrząd -> Skrzynka kontaktowa -> Odebrane dokumenty JST.

Następnie dla danego odebranego dokumentu rozwinąć opcje:

Rysunek 76 Odebrane dokumenty JST

i wybrać .

Po wybraniu tej opcji wyświetli się formularz odpowiedzi na pismo interesanta:

Rysunek 77 Formularz odpowiedzi

Wypełniamy formularz. Poza polami „Rodzaj pisma”, „Tytuł pisma” i „Treść pisma” istnieje możliwość dodania załączników. W celu dodania kolejnych załączników należy kliknąć na przycisk , a następnie na Wybierz plik i wskazać plik.

Rysunek 78 Dodawanie załączników

Maksymalny rozmiar wszystkich załączników oraz wniosku jest ograniczony do 5MB ze względu na ograniczenia usługi podpisu Profilem Zaufanym.

Mechanizm wysyłki odpowiedzi obsługuje zarówno tryb przedłożenia jak i doręczenia (wybór z listy w polu Typ doręczenia).

Po wypełnieniu formularza należy kliknąć na przycisk Przejdź do podpisu.

Rysunek 79 Wybór sposobu podpisu

Przygotowane pismo odpowiedzi należy podpisać Profilem Zaufanym lub przy pomocy Certyfikatu Kwalifikowanego, a następnie wysłać podpisany dokument.

Liczba wyświetleń: 37